Verklaring van het Groot Consistorie der Evangelische Kerk van Elzas en Lotharingen over de Nieuwe Katholieke Misorde
Zoals uit de grote versplintering en verbrokkeling van het protestantse kerklandschap blijkt, bestaat er binnen de grote reformatorische gemeenschappen niet zoiets als een overkoepelend leergezag. Volgens hun leer wordt iedere gelovige rechtstreeks door Gods Geest bijgestaan. Een openbare verklaring van de leiders van een bepaald kerkgenootschap heeft dus op zich eigenlijk geen enkele waarde. Omwille van de uiterlijke vrede en eenheid onthouden de meeste protestantse gemeenschappen zich dan ook van dergelijke zaken. Als dit dan toch gebeurt, dan is er voordien bijna steeds een brede consensus onder gelovigen en kerkleiders bereikt. Vandaar dat de inhoud van dergelijke verklaringen dan ook gezien moet worden als een overtuiging die in de gemeenschap leeft en onder haar theologen algemeen aanvaard wordt. Vanuit deze optiek is de plechtige verklaring van het Groot Consistorie van de evangelische Kerk van Elzas en Lotharingen volgens de Belijdenis van Augsburg over de nieuwe katholieke misritus van grote betekenis.
Volgens de leer van deze lutheranen is de Mis geen offer en is er geen sprake van werkelijke tegenwoordigheid (althans niet zoals de overgeleverde leer van de Katholieke Kerk). En in hun ogen is de "paapse mis" een afgoderij en een gruwel van de ergste soort, althans tot aan de liturgiehervorming... Want dan hoorde men plotseling andere geluiden. Wat was hiervan de oorzaak? Niet de protestanten hadden aan hun leer verzaakt, maar de liturgie van de katholieke Kerk werd op protestantse leest geschoeid. Dit blijkt heel duidelijk uit de verklaring van het Groot Consistorie, die integraal in Demieres Nouvelles d' Alsace nl: 289 van 14 december 1973 werd afgedrukt. Aangevuld met verklarende noten werden de belangrijkste fragmenten later overgenomen in een supplement bij het tijdschrift Forts dans la Foi nl: 30; De volgende vertaling i.s op deze laatste publicatie gebaseerd.
Wij zijn van mening dat in de huidige omstandigheden de getrouwheid aan het Evangelie en aan onze traditie ons niet toelaat om ons te verzetten tegen de deelname van gelovigen van onze Kerk aan een katholieke eucharistieviering(1)
Het Karakter van de Viering
Men moet evenwel met veelonderscheidingsvermogen en wijsheid te werk gaan. Men mag slechts op de uitnodiging van een andere Kerk ingaan als men in haar eucharistische praktijk de viering van het Avondmaal persoonlijk kan herkennen zoals de Heer het ingesteld heeft(2) Gelet op de huidige vormen van eucharistieviering in de katholieke Kerk en ingevolge de huidige theologische overeenkomsten,(3) schijnen vele obstakels te verdwijnen die een protestant weerhouden zouden hebben om aan haar eucharistieviering deel te nemen. Nu zal het voor een protestant mogelijk zijn dat hij in de katholieke eucharistieviering het door de Heer ingestelde Avondmaal(4) herkent.
Het Evangelisch Karakter van de Viering
In het bijzonder moet men waken over [...] het evangelisch karakter van de viering.(5) Dit karakter moet duidelijk aanwezig zijn in de viering (6) opdat de protestant er aan zou kunnen deelnemen. Wij staan er in het bijzonder op dat de communie onder twee gedaanten wordt uitgereikt, niet alleen uit getrouwheid aan het Evangelie en aan de Hervorming maar ook omdat deze praktijk in gaat tegen een welbepaald clericalistische vormgeving.(7) Wij staan op het gebruik van de nieuwe eucharistische gebeden waarin wij ons terugvinden (8) en die het voordeel bieden van een nuancering van de offertheologie (9) die wij gewoonlijk aan het katholicisme toeschrijven. Deze gebeden (10) nodigen ons uit om een evangelische theologie van het offer (11) terug te vinden.
Noten
(1) Dit betekent dat volgens de Evangelische Kirche in Elzas-Lotharingen onder bepaalde omstandigheden de nieuwe Misritus niet meer tegen de protestantse traditie ingaat.
(2) Dit wil zeggen, zoals Luther het begreep.
(3) Omdat volgens de Evangelische Kirche in Elzas-Lotharingen de twee theologieën elkaar kennelijk vinden en die van de protestanten niet gewijzigd is, zou dit er op kunnen duiden dat minstens de indruk is gewekt dat de theologie van de nieuwe misorde aangepast zou zijn aan de protestantse theologie. En deze theologie verwerpt de eucharistische dogma's zoals deze onder andere door de concilies van Latheranen en Trente werden afgekondigd.
(4) Hier wordt de protestants visie op het avondmaal bedoeld.
(5) Vanzelfsprekend betreft het hier werderom protestants visie van de Evangelische Kirche van Elzas-Lotharingen.
(6) De Evangelische Kirche van Elzas-Lotharingen meent dus onder bepaalde voorwaarde hun protestantse visie op het avondmaal in de nieuwe misorde te herkennen en deze op grond daarvan te kunnen aanvaarden.
(7) Met andere woorden: in de communie onder twee gedaanten ziet de Evangelische Kirche van Elzas-Lotharingen vooral een openlijke tegenstelling met het Concilie van Trente.
(8) De offertheologie nuanceren, d.w.z. niet meer het uitboetend karakter van de Mis belijden.
(10) Het gaat hier om de canons van de nieuwe misorde die als alternatief voor de Romeinse canon zijn toegevoegd.
(11) D.w.z. een protestantse theologie die het uitboetend karakter van het Misoffer ontkent.